Ο φόβος για τη μετατροπή της Ελλάδας σε ένα «απέραντο καζίνο» εκφράστηκε από τον Αλέξη Τσίπρα, τον (μακρινό) Απρίλιο του 2011. Έξι χρόνια μετά, η προσπάθεια αυτή, στην οποία έχουν συντελέσει τρεις κυβερνήσεις, βρίσκεται στην τελική ευθεία. Το νομοσχέδιο «Ρυθμίσεις στην αγορά παιγνίων» του υπουργείου Οικονομικών που συζητιέται αυτήν την περίοδο στη Βουλή, προσφέρει σε κάθε γειτονιά το… δικό της καζίνο, στον ΟΠΑΠ περισσότερα κέρδη και στο κοινωνικό σύνολο περισσότερα προβλήματα.
Την περασμένη εβδομάδα συζητήθηκε στην Επιτροπή Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής, το νομοσχέδιο με τίτλο «Ρυθμίσεις στην αγορά παιγνίων» του υπουργείου Οικονομικών, το οποίο τροποποιεί για τρίτη φορά το πλαίσιο για την ανάπτυξη των μηχανημάτων VLTs (φρουτάκια – κουλοχέρηδες) από τον ΟΠΑΠ. Τα προβλήματα ξεκινούν από τον ίδιο τον τίτλο του νομοσχεδίου, καθώς όπως φαίνεται από μία απλή ανάγνωση των διατάξεων, αλλά και όπως υποστήριξαν σωστά βουλευτές της αντιπολίτευσης στη Βουλή, δεν πρόκειται για «Ρυθμίσεις στην αγορά παιγνίων», αλλά για τροποποίηση της σύμβασης με τον ΟΠΑΠ για την εκμετάλλευση των κουλοχέρηδων. Και μαντέψτε ποιος ωφελείται από αυτές τια αλλαγές.
Το ρεπορτάζ αυτό αποτελεί συνέχεια ενός ρεπορτάζ του Κώστα Εφήμερου τον Αύγουστο του 2015. Εκεί, μπορούν να βρεθούν οι σχετικές έρευνες που αποδεικνύουν ότι τα φρουτάκια είναι η χειρότερη μορφή τζόγου με πολύ υψηλά ποσοστά εθισμού των παικτών σε αυτά, το άγχος των ΜΜΕ να προχωρήσει η «επένδυση» του ΟΠΑΠ (που ξοδεύει εκατομμύρια ως διαφημιστική δαπάνη σε αυτά) και τις πιέσεις που ασκήθηκαν όταν η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ επιχείρησε να αντισταθεί στα σχέδια του Οργανισμού
Στο δεύτερο μέρος, θα ασχοληθούμε με το τι συνέβη από το 2016 κι έπειτα, όταν δηλαδή φαίνεται ότι η δεύτερη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ υποχώρησε (και εδώ) ξεκινώντας (και αυτή) να κάνει τα χατίρια του ΟΠΑΠ και των μετόχων του (Μελισσανίδης, Κοπελούζος κ.α.). Το τι προβλέπει το νέο νομοσχέδιο και το πώς η ελληνική κυβέρνηση αλλά και η Επιτροπή Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ) φαίνεται ότι αψηφούν τις ευρωπαϊκές οδηγίες και παρεμβάσεις, για να ικανοποιήσουν τα σχέδια μίας ιδιωτικής, μετά το ξεπούλημα του 2013, εταιρείας, που παράλληλα κατέχει και το μονοπώλιο στον μη διαδικτυακό τζόγο της χώρας.
Τo νέο πλαίσιο
Είναι αρχές Αυγούστου, όταν στα θερινά τμήματα της Βουλής εμφανίζεται για πρώτη φορά το νέο νομοσχέδιο για τα φρουτάκια του ΟΠΑΠ, που σκοπό έχει να οριστικοποιήσει το νέο πλαίσιο λειτουργίας τους. Οι βασικές διατάξεις του νομοσχεδίου που συζητείται αυτήν την περίοδο είναι:
- Μειώνεται ο συνολικός αριθμός των VLTs που θα τεθούν σε λειτουργία από την ΟΠΑΠ Α.Ε., από 35.000 σε 25.000.
- Αυξάνεται ο αριθμός των VLTs που δύνανται να εγκατασταθούν σε αμιγείς χώρους διεξαγωγής ηλεκτρονικών τυχερών παιγνίων από 25 σε 50 ανά κατάστημα, κατ’ ανώτατο όριο.
- Αυξάνεται από 3 σε 15 ο αριθμός των VLTs που μπορούν να εγκατασταθούν, κατ’ ανώτατο όριο, σε κάθε πρακτορείο της ΟΠΑΠ Α.Ε.
- Αυξάνεται από 10 σε 18 έτη ο χρόνος ισχύος της άδειας εκμετάλλευσης κουλοχέρηδων από την Ο.Π.Α.Π. Α.Ε
- Καταργείται η δυνατότητα παραχώρησης από την Ο.Π.Α.Π. Α.Ε. του δικαιώματος εγκατάστασης και εκμετάλλευσης κουλοχέρηδων σε παραχωρησιούχους.
Εδώ θα πρέπει να γίνει σαφές το εξής: Πρόκειται μόνο για το δεύτερο μέρος των κανόνων. Το πρώτο μέρος καθορίζεται από την Επιτροπή Εποπτείας και Ελέγχου Παιγνίων (ΕΕΕΠ), την ανεξάρτητη Αρχή δηλαδή αρμόδια για τον καθορισμό μιας σειράς άλλων διατάξεων όπως τις ώρες λειτουργίας, το ανώτατο όριο που μπορεί να χάσει ένας παίκτης ημερησίως κ.α. (περισσότερα για τις παλινωδίες στην ΕΕΕΠ στη δεξιά στήλη). Έτσι λοιπόν, βάσει του τελευταίου κανονισμού της ΕΕΕΠ για τα «φρουτάκια», που εκδόθηκε τον Οκτώβριο του 2016, ισχύουν μεταξύ άλλων, τα εξής:
- Το ανώτατο όριο ημερήσιας απώλειας ανά παίκτη τίθεται πλέον από τον ίδιο τον παίκτη. Προηγουμένως το όριο αυτό ήταν στα 500 ευρώ και σήμαινε επίσης αποκλεισμό για 24 ώρες. Το 2015 με την πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ έπεσε πρόσκαιρα στα 80 ευρώ.
- Ο χρόνος παραμονής τίθεται επίσης από τον παίκτη: Με τις προηγούμενες διατάξεις, ένας παίκτης μπορούσε να παραμείνει στα «μικρά καζίνο» για 10 ώρες την ημέρα και 32 συνολικά τον μήνα
- Δεν υπάρχει όριο στο μάξιμουμ ποντάρισμα ανά παρτίδα. Προηγουμένως το όριο ήταν 80 ευρώ και το 2015 μάλιστα έπεσε στα 20 ευρώ
- Καταργήθηκε ο περιορισμός για τη μίνιμουμ απόσταση μεταξύ δύο καταστημάτων VLTs, που προηγουμένως ήταν 200 μέτρα.
- Καταργήθηκε η υποχρεωτική χρήση του ΑΦΜ
Η θέσπιση κανόνων από τον ίδιο τον παίκτη για τον εαυτό του είναι «ιδιοφυής» ιδέα και προφανώς βασίζεται στην άποψη ότι κάποιος άνθρωπος που παίζει μεγάλα ποσά και κινδυνεύει να εθιστεί ή έχει εθιστεί, θα μπορεί να βάλει όρια στον εαυτό του. Αξιζει να σημειωθεί επίσης ότι ο νυν πρόεδρος της ΕΕΕΠ, Ευάγγελος Καραγρηγορίου, είχε υπερψηφισει τον πολύ αυστηρότερο κανονισμό του Ιουνίου του 2015, επί προεδρίας Αντώνη Στεργιώτη.
Κι αν σκέφτεστε ότι με αυτούς τους όρους ο παίκτης που μπαίνει στα καταστήματα με «φρουτάκια» δεν προστατεύεται, να ξέρετε ότι δεν είστε οι μόνοι. Σύμφωνα με την Κομισιόν, ο τελευταίος κανονισμός της ΕΕΕΠ δεν είναι σύμφωνος την ευρωπαϊκή νομοθεσία όσον αφορά την προστασία των παικτών. Σε επιστολή προς τον υπουργό Οικονομικών, Ευκλείδη Τσακαλώτο και τον πρόεδρο της ΕΕΕΠ, Ευάγγελο Καραγρηγορίου, που είχε δημοσιεύσει το «Πρώτο Θέμα», η Κομισιόν καλεί την ελληνική κυβέρνηση να αναθεωρήσει τον κανονισμό που υιοθετήθηκε το 2016 και «σε κάθε περίπτωση να απόσχει από την εφαρμογή του», τονίζοντας ότι αναστρέφεται. Ο κανονισμός, όμως, ισχύει ακόμα, και μάλιστα το ότι το νέο νομοσχέδιο είναι σύμφωνο με τον κανονισμό της ΕΕΕΠ, αναφέρθηκε ως επιχείρημα υπέρ του νέου πλαισίου για τον ΟΠΑΠ.
Ο ΟΠΑΠ δεν χάνει ποτέ
Παρ΄ όλα αυτά η κυβέρνηση υποστηρίζει ότι με αυτό το καθεστώς αφενός προστατεύει το κοινωνικό σύνολο, αφετέρου μεγιστοποιεί τα δημόσια έσοδα, χτυπώντας τον παράνομο τζόγο, που πλέον γίνεται νόμιμος και «ελεγχόμενος». Κάνει λόγο μάλιστα για «ετήσια έσοδα 300 εκατ.» που θα προέλθουν από τη φορολογία στον τζίρο που θα έχει ο ΟΠΑΠ από τα φρουτάκια. Ενώ επίσης, προσπαθεί να δικαιολογήσει τις νέες παροχές στον ΟΠΑΠ (αύξηση μηχανημάτων, σχεδόν διπλασιασμός της άδειας εκμετάλλευσης) με βασικό επιχείρημα τη μείωση του συνολικού αριθμού των VLTs.
Η συνεδρίαση της Επιτροπής Οικονομικών Υποθέσεων της Βουλής σημαδεύτηκε και από μία «βόμβα», του πρώην επικεφαλής της ΕΕΕΠ, Αντώνη Στεργιώτη. Όπως υποστήριξε:
«Στις αρχές του Μάρτη εστάλη από τον εδώ παριστάμενο, από τον κ.Ziegler, στον κ. πρόεδρο της ΕΕΕΠ- και πήρε εμπιστευτικό πρωτόκολλο γραφείου προέδρου και όχι υπηρεσιακό πρωτόκολλο ΕΕΕΠ- αίτημα της ΟΠΑΠ Α.Ε. για αυτές τις 3 αλλαγές, δηλαδή για τη μείωση του αριθμού των παιχνιδομηχανημάτων, δεύτερον, για την αύξηση του αριθμού των παιχνιδομηχανημάτων ανά κατάστημα και τρίτον, για την αύξηση του χρόνου της αποκλειστικότητας. Η επιστολή αυτή του προέδρου ζητούσε από τον πρόεδρο της ΕΕΕΠ να προωθήσει στο Υπουργείο Οικονομικών τις θέσεις αυτές.»
Γιατί όμως ο ίδιος ο ΟΠΑΠ να επιθυμεί τη μείωση των VLTs; Γιατί πολύ απλά, το επενδυτικό του σχέδιο ναυαγούσε.
Το πρώτο στοιχείο που συνηγορεί σε αυτήν την άποψη είναι ότι η ελληνική αγορά φαίνεται πολύ μικρή για 35.000 κουλοχέρηδες. Όπως ανέφερε στη Βουλή ο πρώην πρόεδρος της ΕΕΕΠ Ευγένιος Γιαννακόπουλος: «η σύγκριση με τις άλλες χώρες έδειχνε ήδη ότι ο αριθμός των 35.000 ήταν πάρα πολύ μεγάλος. Αρκεί να σας πω, ότι ο Καναδάς, μια κοινωνία που έχει ροπή στο παιχνίδι -όπως και εμείς, έχει 34 εκατ. κατοίκους πληθυσμό και έχει 34.000 VLTs, ή η Ιταλία με 61 εκατ. κατοίκους έχει 58.000 VLTs. Άμα κάνετε την αναγωγή, θα δείτε αμέσως τις διαφορές».
Τα δεύτερο στοιχείο είναι ότι τα πρώτα αποτελέσματα από την εκμετάλλευση των VLTs ήταν απογοητευτικά για τον ΟΠΑΠ. Όπως δημοσιεύτηκε σε ιστοσελίδες που ασχολούνται με τις εξελίξεις στον τζόγο, το project υπαγόρευε μικτό κέρδος 60 ευρώ ανά μηχάνημα και ημέρα, αλλά τελικά αυτό ανήλθε στα 40 ευρώ (33.4% πιο κάτω). Κάτι που εξηγεί το γεγονός ότι το ενδιαφέρον των επενδυτών για να πάρουν VLTs από τον ΟΠΑΠ ήταν σχεδόν ανύπαρκτο το προηγούμενο διάστημα. Ενώ παράλληλα, το κόστος για την αγορά κάθε κουλοχέρη από τον κατασκευαστή είναι περίπου 7 χιλιάδες ευρώ, σύμφωνα με πηγές του TPP. Το project κατέρρεε και ο ΟΠΑΠ έπρεπε να κάνει κάτι
Στο παραπάνω προσθέστε και τα εξής: Σύμφωνα με τον πρώτο νόμο για τα VLTs, τα μηχανήματα που δεν θα είχαν εγκατασταθεί 18 μήνες μετά το ξεκίνημα του project (που άρχισε τον Ιανουάριο του 2017), θα έπρεπε να επιστραφούν χωρίς αποζημίωση στο Δημόσιο. Αντί να γίνει αυτό και με τη δικαιολογία ότι μειώνονται τα μηχανήματα, ο ΟΠΑΠ κερδίζει την παράταση της εκμετάλλευσης τους για ακόμα 8 χρόνια. Και με δεδομένο ότι για τα πρώτα δέκα χρόνια ο ΟΠΑΠ πλήρωσε στο ελληνικό κράτος 560 εκατ. ευρώ, καταλαβαίνει κανείς ότι η δωρεάν αυτή παράταση είναι ιδιαίτερα ζημιογόνα για το Δημόσιο. Συν τοις άλλοις, όπως υποστήριξε ο πρώην πρόεδρος της ΕΕΕΠ, Αντώνης Στεργιώτης «τα έσοδα ανά VLT, στα καταστήματα εκείνα που έχουν από 50 και πάνω VLTs είναι κατά 150% ανώτερα από τα έσοδα από τα καταστήματα που έχουν μικρότερο αριθμό VLTs».
Και η πρόσθεση συνεχίζεται: Με την κατάργηση των 200 μέτρων ανάμεσα στα καταστήματα, ο ΟΠΑΠ θα μπορεί να δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερα «μικρά καζίνο», με τα καταστήματα το ένα δίπλα στο άλλο, ή ακόμα και στο ίδιο εμπορικό κέντρο. Ενώ παράλληλα, στα πρακτορεία του ΟΠΑΠ δίνονται όλο και περισσότερες λειτουργίες. Σε ένα πρακτορείο λοιπόν, θα μπορεί ο παίκτης να βρει φαγητό, ποτό με χαμηλή περιεκτικότητα σε αλκοόλ (π.χ. κρασί ή μπύρα), να πραγματοποιεί συναλλαγές ή ακόμα και να στέλνει δέματα. «Και μια που είμαι εδώ, δεν παίζω και τίποτα» θα είναι μία από τις βασικές σκέψεις.
Επομένως, με αυτό το συνολικό πλαίσιο ο ΟΠΑΠ κατορθώνει να βγει νικητής σε όλα: Σώζει το επενδυτικό του σχέδιο, που οδηγούταν σε παταγώδη αποτυχία, καταφέρνει να μπορεί να τοποθετήσει περισσότερα φρουτάκια σε λιγότερα καταστήματα, μεγιστοποιώντας το κέρδος κι ελαττώνοντας τα έξοδα, ενώ παρατείνει, σχεδόν διπλασιάζει, την συμφωνία για την εκμετάλλευση των κουλοχέρηδων, δωρεάν.
Ο Τσακαλώτος… τζογάρει
Εδώ και χρόνια, μία άλλη Επιτροπή της Ε.Ε., η Επιτροπή Ανταγωνισμού
παρακολουθεί επίσης με ιδιαίτερο «ενδιαφέρον» την περίπτωση του ΟΠΑΠ, ενός ιδιωτικού μονοπωλίου σε μία πολύ πλούσια αγορά, που αποτελεί κατά καιρούς θέμα καταγγελιών εναντίον της Ελλάδας. Είναι πολύ ενδιαφέρον το γεγονός ότι η ελληνική κυβέρνηση επιλέγει να νομοθετήσει για το θέμα του ΟΠΑΠ, χωρίς την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, μολονότι είχε δεσμευτεί εγγράφως για το αντίθετο. Ένα «ρίσκο» που παραδέχεται ότι αναλαμβάνει ο υπουργός Οικονομικών, Ευκλείδης Τσακαλώτος, μιλώντας στη Βουλή:
«Η Κομισιόν δεν θέτει απαραίτητα το ότι πρέπει να την ενημερώσεις από πριν. Είναι στο δικό σου ρίσκο, ότι μπορεί με κάποιες διατάξεις να έρθει μετά και να πει ότι αυτά αντιβαίνουν στον ανταγωνισμό, όμως δεν είναι νομική προϋπόθεση για να καταθέσεις ένα νομοσχέδιο να το εγκρίνει πρώτα η Κομισιόν.»
Αυτό που παραλείπει να πει ο υπουργός, είναι ότι ο ίδιος έχει δεσμευτεί προς την Κομισιόν ότι θα την ειδοποιήσει για οποιαδήποτε αλλαγή. Το TPP έχει στη διάθεση του και παρουσιάζει τις δύο επιστολές.
Στις 13 Ιουνίου του 2016 η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Κομισιόν στέλνει επιστολή στο υπουργείο Οικονομικών με θέμα καταγγελίες που έχει δεχθεί σχετικά με κρατικές ενισχύσεις στον ΟΠΑΠ και την Emma Delta και τις προωθούμενες αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο για τα VLTs στην Ελλάδα. Όπως προειδοποιεί η Κομισιόν «οι αλλαγές αυτές (αν υπάρξουν) δεν θα πρέπει να δίνουν κάποιο πλεονέκτημα στον ΟΠΑΠ, σε σχέση με το πλαίσιο που είχε εγκριθεί τον Οκτώβριο του 2012». Η Επιτροπή Ανταγωνισμού της Κομισιόν, καλεί την ελληνική κυβέρνηση να επιβεβαιώσει ότι «τα VLTs δεν θα τεθούν σε λειτουργία από τον ΟΠΑΠ προτού γίνει διαβούλευση με την Κομισιόν για κάθε τροποποίηση στο πλαίσιο του 2012»
Στις 21 Σεπτεμβρίου του 2016 το υπουργείο Οικονομικών απαντάει στην Κομισιόν, υποστηρίζοντας ότι βρίσκεται σε διαβουλεύσεις με τον ΟΠΑΠ για τις αλλαγές. Αναφέρει συγκεκριμένα όμως ότι «πρόθεσή μας είναι όταν βρεθεί μία αμοιβαία επωφελής λύση να σας την κοινοποιήσουμε για να λάβουμε την έγκριση σας».
Για να δικαιολογήσει την επιχειρούμενη τροποποίηση της συμφωνίας για τα VLTs η κυβέρνηση απευθύνεται στην εταιρεία συμβουλευτικών υπηρεσιών Deloitte για την κατασκευή μίας μελέτης που θα δικαιολογήσει τις νέες αλλαγές στο νομοθετικό πλαίσιο. Όπως κατέθεσε ο κ.Στεργιώτης στη Βουλή «ο κ. Καραγρηγορίου αναθέτει, εισηγείται, τις παρουσιάζει αυτές στην Deloitte και της λέει: “Πες μου το ΟΚ”. Η Deloitte βγάζει τη μελέτη, την πηγαίνει στο υπουργείο και το υπουργείο τη φέρνει εδώ σήμερα».
Αυτή είναι η πρώτη σοβαρή κατηγορία για τη μελέτη της Deloitte, που σύμφωνα με τον πρώην πρόεδρο της ΕΕΕΠ έγινε κατά παραγγελία. Η δεύτερη είναι το ίδιο σοβαρή κι έχει να κάνει με το ότι όπως αποκάλυψε η «Εφημερίδα των Συντακτών» επικαλούμενη διασταυρωμένες πληροφορίες, τον Ιανουάριο του 2017 η Deloitte ολοκλήρωσε άλλη μελέτη πάλι για τα VLTs (αποτίμηση της αξίας τους για τους υποπαραχωρησιούχους), αυτή τη φορά για λογαριασμό του ΟΠΑΠ.
Ακόμα όμως και μετά τη μελέτη της Deloitte, η Κομισιόν συνεχίζει να αμφισβητεί τις αλλαγές στα φρουτάκια. Όπως αποκάλυψαν τα «Παραπολιτικά», στις 11 Αυγούστου η Κοµισιόν έστειλε 12 ερωτήµατα στην Επιτροπή Παιγνίων, η οποία απάντησε ξανά με τα επιχειρήματα της Deloitte, τα οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δεν βρίσκει ιδιαίτερα πειστικά. Η μελέτη της Deloitte προσπαθεί με λίγα λόγια να αποδείξει ότι τα έσοδα του ΟΠΑΠ μειώνονται από τη νομοθετική παρέμβαση της κυβέρνησης, ώστε να αποφευχθεί να θεωρηθεί το νομοσχέδιο ως κρατική ενίσχυση. Τα επιχειρήματα είναι κάπως αστεία: Για παράδειγμα, η Deloitte και η ΕΕΕΠ υποστηρίζουν ότι τα έσοδα του ΟΠΑΠ θα είναι λιγότερα και τα έξοδα περισσότερα στα 18 έτη με 25.000 VLTs αντί για τα 10 έτη για 35.000 VLTs ενω υποστηρίζουν ότι η αλλαγή από 25 σε 50 μηχανήματα απο κατάστημα… δεν αλλάζει τίποτα οικονομικά.
Όπως παραδέχτηκε λοιπόν το υπουργείο Οικονομικών, η έγκριση από την Κομισιόν δεν έχει έρθει ακόμα. Και δεδομένου ότι ήδη το νομοσχέδιο εισήχθη στη Βουλή, δεν πρόκειται να έρθει ή να ζητηθεί, με επιχείρημα πλέον ότι «δεν συνιστά υποχρέωση». Υπάρχουν δύο εύλογα ερωτήματα εδώ: Το πρώτο φυσικά είναι «γιατί»; Γιατί δηλαδή η κυβέρνηση επιλέγει να μη ρωτήσει την Επιτροπή Ανταγωνισμού της Ε.Ε. για ένα ζήτημα που μπορεί να το βρει μπροστά της στο μέλλον; Για να απαντηθεί αυτό το ερώτημα, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση τροποποιεί μία σύμβαση με ιδιωτική πλέον εταιρεία, που είχε συνηφθή το 2011 μετά από διεθνή διαγωνισμό. Μία τέτοια εκ των υστέρων τροποποίηση και μάλιστα σε όλα τα βασικά ζητήματα, ακόμα και στη χρονική διάρκεια της συμφωνίας (από 10 σε 18 έτη, με το αζημίωτο), είναι αυτονόητο ότι θα περνούσε από το «μικροσκόπιο» της Επιτροπής Ανταγωνισμού.
Όλοι ευχαριστημένοι;
Το δεύτερο ερώτημα είναι λίγο πιο περίπλοκο, αλλά παράλληλα ίσως και απλό: Πρόκειται όντως για «ρίσκο» της ελληνικής κυβέρνησης; Πριν απαντήσουμε σε αυτό, θα πρέπει να σκεφτούμε ότι η Επιτροπή Ανταγωνισμού παρεμβαίνει μετά από καταγγελίες, οι οποίες προφανώς προέρχονται από ανταγωνιστές, δυσαρεστημένους με την προνομιακή σχέση μίας εταιρείας με ένα κράτος – μέλος της Ε.Ε. Οι ανταγωνιστές του ΟΠΑΠ στο θέμα των VLTs είναι φυσικά τα καζίνο, που διαθέτουν φρουτάκια και πλήγονται οικονομικά από τη δυνατότητα του ΟΠΑΠ να εγκαταστήσει κουλοχέρηδες σε κάθε γειτονιά, έχοντας ουσιαστικά το μονοπώλιο στον αστικό ιστό.
Οι πληροφορίες λένε λοιπόν, ότι αντί να συμμορφωθεί με τις παραινέσεις της Ε.Ε., η κυβέρνηση επιλέγει μία διαφορετική λύση στο πρόβλημα: Να ικανοποιήσει τους πάντες. Όπως ανακοίνωσε ο Ευκλείδης Τσακαλώτος απαντώντας σε ερωτήσεις κατά τη συζήτηση του νομοσχεδίου για τον ΟΠΑΠ, «θα υπάρχει και ένα νομοσχέδιο γενικά για τα καζίνο και θα υπάρχει και άλλο ένα νομοσχέδιο για το on line, το ιντερνετικό στοίχημα. Οπότε, μέχρι τα Χριστούγεννα θα έχουμε ένα πακέτο που θα ρυθμίζει όλη την αγορά των παιγνίων.» Στο νομοσχέδιο για τα καζίνο, όπως αναφέρουν πηγές του TPP, σχεδιάζεται η σημαντική μείωση της φορολογίας των καζίνο, από το 35% που ισχύει σήμερα με ενιαίο συντελεστή, στο 10 με 15% για τα έσοδα στα τραπέζια (πόκερ, ρουλέτα, μπλακτζακ) και στο 20 με 25% στους κουλοχέρηδες. Παράλληλα, αναμένεται να μειωθεί, ή ακόμα και να καταργηθεί το εισιτήριο εισόδου 6 ευρώ ανά άτομο, το οποίο πηγαίνει στο Δημόσιο.
Σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, ήδη έχουν γίνει συναντήσεις της ΕΕΕΠ με ιδιοκτήτες καζίνο, που ενημερώθηκαν για τις νέες αλλαγές. Υπενθυμίζεται επίσης, ότι αυτήν την περίοδο δρομολογείται η άδεια για καζίνο στο Ελληνικό, αλλά και η μετεγκατάσταση του Καζίνου της Πάρνηθας στον αστικό ιστό της Αθήνας. Όλες αυτές οι κουκίδες, μοιάζουν να συνδέονται.
Όσον αφορά τον διαδικτυακό τζόγο τώρα, η βούληση της κυβέρνησης να εκδώσει μόνιμες άδειες προσέκρουε στην άρνηση του ΟΠΑΠ, που θεωρούσε ότι έχει τα αποκλειστικά δικαιώματα και στο διαδίκτυο. Το εμπόδιο αυτό φαίνεται να παρακάμπτεται (ίσως βοήθησε το νομοσχέδιο για τα VLTs), ωστόσο θα έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον το περιεχόμενο του σχετικού νομοσχεδίου
Και τα 300 εκατομμύρια;
Εκτός της «πάταξης του παράνομου τζόγου» και της περίφημης μείωσης των VLTs, το τελευταίο κεντρικό επιχείρημα της κυβέρνησης είναι τα 300 εκατομμύρια έσοδα από τη φορολόγηση των VLTs. Ο Ευκλείδης Τσακαλώτος υποστήριξε, μιλώντας στη Βουλή:
«Αξίζει τον κόπο αντί να κόψουμε συντάξεις, ή να αυξήσουμε τους φόρους, να μαζέψουμε κάποια χρήματα από τα παιγνιομηχανήματα»
Υποτίθεται ότι αυτά τα έσοδα θα προέλθουν από την πάταξη του παράνομου τζόγου. Όπως ανέφερε ο πρόεδρος της ΟΠΑΠ Α.Ε, μιλώντας στη Βουλή «Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΕΕΠ και έρευνα του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών εκτιμάται ότι λειτουργούν τουλάχιστον 65.000 μηχανήματα στην παράνομη αγορά και τα ακαθάριστα έσοδα ξεπερνούν τα 1,3 δισ. ευρώ το χρόνο.». Πρόκειται για μία… θρυλική μελέτη (βλ. εδώ) τεσσάρων σελίδων, με τίτλο «η μετατροπή της μη ελεγχόμενης αγοράς τυχερών παιγνίων τύπου VLT σε φορολογήσιμες, Εποπτευόμενες, Παραγωγικές Επιχειρήσεις & σε Κοινωνικά Υπεύθυνη Ψυχαγωγία». Το βασικό της συμπέρασμα είναι ότι αν η αφήσουμε τα νόμιμα VLTs απολύτως ελέυθερα, θα εξαφανιστεί ο παράνομος τζόγος, χωρίς φυσικά να αναφέρονται οι συνέπειες για το κοινωνικό σύνολο.
Δηλαδή, υπολογίζοντας ότι ο φόρος για τα τυχερά παιχνίδια είναι 35% για να υπάρξουν νέα έσοδα 300 εκατ. για το Δημόσιο, θα πρέπει, είτε οι Έλληνες να αρχίζουν να τζογάρουν παραπάνω (χάνοντας τα λεφτά από μισθούς και συντάξεις, άρα στερώντας το κράτος από άλλους φόρους), είτε να παταχθεί σχεδόν ολοκληρωτικά ο παράνομος τζόγος στην Ελλάδα, κάτι που δεν θα έχει παγκόσμιο προηγούμενο.
Παράλληλα, τα μεικτά κέρδη του ΟΠΑΠ το 2016 ήταν 1,4 δισ. ευρώ, κάτι που σημαίνει ότι ο Οργανισμός θα πρέπει να αυξήσει τα κέρδη του σχεδόν 100% για να μπορεί να αποδίδει επιπλέον 300 εκατ. στο ελληνικό Δημόσιο. Ας υποθέσουμε όμως ότι αυτό θα συμβεί. Ακόμα και σε αυτήν την περίπτωση, θα πρέπει να σκεφτουμε από πού θα χαθούν αυτά τα έσοδα. Εκτός των μισθών και των συντάξεων που θα παίζονται στα «καζίνο της γειτονιάς» θα πρέπει να συνυπολογιστεί ότι θα μειωθούν τα φορολογικά έσοδα από τα καζίνο, που όπως προαναφέρθηκε είναι αυτά που θα πληγούν από τα φρουτάκια σε κάθε γωνιά της πόλης. Αυτό κανονικά δεν θα ήταν μεγάλο πρόβλημα για το ελληνικό κράτος, ωστόσο αφενός τα «300 εκατομμύρια» απλά θα αντικαταστήσουν τα χαμένα έσοδα από τα καζίνο και δεν θα είναι επιπλέον χρήματα στα κρατικά ταμεία, αφετέρου, αν υλοποιηθεί το σχέδιο για μειωμενη φορολογία στα καζίνο, τότε το ελληνικό κράτος μπορεί ακόμα και να ζημιωθεί οικονομικά (συν πάντα τη δωρεάν παράταση 8 ετών που χαρίζεται στον ΟΠΑΠ για την εκμετάλλευση των VLTs).
Πιο πιθανό από όλα τα παραπάνω, είναι τα επιπλέον έσοδα να προέλθουν από περισσότερους εξαρτημένους από τον τζόγο. Ανθρώπους χαμηλόμισθους, χαμηλοσυνταξιούχους, που θα προσπαθήσουν μέσω των VLTs να κερδίσουν κάποιο παραπάνω εισόδημα, μπαίνοντας σε έναν φαύλο κύκλο. Όπως παρατήρησε ο εκπρόσωπος του Κέντρου Θεραπείας Εξαρτημένων Ατόμων, Αντώνης Πάριος, μιλώντας στη Βουλή:
Παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια μία αύξηση περίπου 10% – 12% στους εξυπηρετούμενους που προσέρχονται (στο ΚΕΘΕΑ), αλλά και στα συγγενικά τους πρόσωπα.[..] Περισσότερη ελπίδα στην τύχη συνήθως επενδύουν εκείνοι που έχουν μεγαλύτερες ανάγκες (οικονομικές, συναισθηματικές και κοινωνικές) όχι απαραίτητα, επειδή ζουν μόνοι, αλλά επειδή νιώθουν μόνοι. Όσο δυσκολεμένοι είναι τόσο πιο εύκολα χάνουν το μέτρο, τον έλεγχο και ελπίζουν, ότι κάτι θα αλλάξει από στιγμή σε στιγμή.
Οι ευάλωτες κοινωνικές ομάδες δυσκολεύονται περισσότερο, αλλά και άλλες πληθυσμιακές ομάδες παρεκκλίνουν παίζοντας μεγάλα ποσά, χρεώνοντας και χάνοντας ολόκληρες περιουσίες.
Ένα σύντομο ιστορικό
Τον Αύγουστο του 2011 η κυβέρνηση Παπανδρέου περνάει από τα θερινά τμήματα της Βουλής τον Νόμο – Πλαίσιο 4002 για την αγορά τυχερών παιχνιδιών. Η συμφωνία της κυβέρνησης με τον υπό δημόσιο ακόμα έλεγχο τότε ΟΠΑΠ προβλέπει τη διάθεση στην ελληνική αγορά 35.000 VLTs από τα οποία τα 16.500 VLTs θα λειτουργούν μέσω του δικού του δικτύου και άλλων 18.500 μέσω ιδιωτικών δικτύων (δηλαδή ο ΟΠΑΠ θα παρέχει άδεια εκμετάλλευσης σε ιδιώτες μέσω ουσιαστικά franchising). Ο ΟΠΑΠ αναλαμβάνει την αποκλειστική διάθεση κι εκμετάλλευση των VLTs για 10 χρόνια, έναντι 560 εκατ. Ευρώ.
Η νόμιμη λειτουργία και η ανάπτυξη των κουλοχέρηδων στην ελληνική αγορά είναι υποχρέωση της χώρας από το πρώτο μνημόνιο και προκαλεί αντιδράσεις, με την αντιπολίτευση (συμπεριλαμβανόμενης και της Νέας Δημοκρατίας) να καταψηφίζει το νομοσχέδιο. Ο Αλέξης Τσίπρας, τον Απρίλιο του 2011 έλεγε:
«Μέσα σε συνθήκες πρωτοφανούς οικονομικής κρίσης και παρά τις έντονες αντιδράσεις, τόσο των βουλευτών όσο και της ελληνικής κοινωνίας, η κυβέρνηση ετοιμάζεται να επαναφέρει μετά το Πάσχα το νομοσχέδιο για τα φρουτάκια. Θα μετατρέψουν τη χώρα σε ένα απέραντο καζίνο με πρόσχημα ότι θα υπάρχουν κάποια φορολογικά έσοδα αλλά τα μόνα έσοδα που θα αυξηθούν στην πραγματικότητα θα είναι των «γνωστών αγνώστων μεγαλοεπιχειρηματιών»
Όπως όμως είπαμε και παραπάνω, η νομοθέτηση διατάξεων για τον τζόγο είναι μόνο η μία πλευρά του ρυθμιστικού πλαισίου, με τη δεύτερη να είναι αρμοδιότητα της ΕΕΕΠ. Το 2012, η ΕΕΕΠ, έχοντας την έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, καθορίζει τις τεχνικές προδιαγραφές και τους επιμέρους όρους στη λειτουργία των VLTs. Όταν λοιπόν η Emma Delta, συμφερόντων του Δημήτρη Μελισσανίδη και του Δημήτρη Κοπελούζου, καταθέτει πρόταση και αγορά των ΟΠΑΠ, οι κανόνες της ΕΕΕΠ προβλέπουν μεταξύ άλλων:
- Να μπορούν να παίξουν μόνο παίχτες που έχουν εκδώσει μοναδική κάρτα παίχτη που θα περιλαμβάνει και το ΑΦΜ του.
- Ο κάθε χώρος που θα υιοθετεί VLTs να μην έχει πάνω από 25 τερματικά.
- Το ημερήσιο ανώτατο όριο που μπορεί να χάσει ένας παίχτης να είναι τα 500€ και σε περίπτωση που το φτάσει να αποκλείεται για 24 ώρες.
Έναν περίπου χρόνο μετά και με αυτούς τους κανονισμούς σε εφαρμογή το Ελληνικό Δημόσιο ξεπουλάει το 33% του ΟΠΑΠ στην Emma Delta, σε ένα σκάνδαλο που εμπλέκει τον τότε πρόεδρο του ΤΑΙΠΕΔ, Στέλιο Σταυρίδη. Το 33% του κερδοφόρου ΟΠΑΠ, με μονοπώλιο στα μη διαδικτυακά τυχερά παιχνίδια, πωλείται (δια παντός) στο fund Μελισσανίδη – Κοπελούζου έναντι 652 εκατ. Ευρώ. Το τίμημα θεωρείται εξαιρετικά χαμηλό και για τον καθορισμό του χρησιμοποιήθηκε ένα απλό «τρικ». Για την αξία του Οργανισμού χρησιμοποιήθηκαν ως δείγμα μόνο τα κέρδη του το 2012 (503 εκατ. Ευρώ), έτος που ο ΟΠΑΠ είχε μια πρωτοφανή μείωση στα έσοδα του, λόγω της εφαρμογής του φόρου 30% στα τυχερά παιχνίδια, αντί για παράδειγμα τα καθαρά κέρδη της τελευταίας πενταετίας, όπως συμβαίνει συνήθως σε τέτοιες συναλλαγές.
Κι ενώ ο θόρυβος για το ξεπούλημα του ΟΠΑΠ, ίσως του μεγαλύτερου περιουσιακού στοιχείου του ελληνικού κράτους, βρίσκεται στο ζενίθ του, στην Κεφαλονιά κυκλοφορεί η είδηση ότι ο τότε πρόεδρος του ΤΑΙΠΕΔ, Στέλιος Σταυρίδης, ταξίδεψε στο νησί με το προσωπικό αεροσκάφος του Δημήτρη Μελισσανίδη, λίγες ώρες μόνο μετά την υπογραφή της πώλησης. Η είδηση επιβεβαιώνεται και ο Σταυρίδης αποπέμπεται από το ΤΑΙΠΕΔ.
Μετά το deal για τον ΟΠΑΠ ξεκινάει η σύγκρουση για τους κανονισμούς της ΕΕΕΠ, με πιέσεις από τους «επενδυτές» στο ελληνικό κράτος για κατάργηση των ορίων προστασίας των παικτών, όπως του ανώτατου ορίου απώλειας, της αναγραφής του ΑΦΜ του παίχτη και των περιορισμών στις ώρες λειτουργίας. Το 2014 ασκούνται πιέσεις στην τότε κυβέρνηση, που φαίνεται ότι έχουν αποτέλεσμα στις αρχές του 2015. Τον Φεβρουάριο κι ενώ η νέα κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ δεν έχει αναλάβει καθήκοντα ουσιαστικά, η ΕΕΕΠ υπό την προηγούμενη διοίκηση εκδίδει νέο κανονισμό, ικανοποιώντας τα αιτήματα του ΟΠΑΠ. Ο τότε υπουργός Οικονομικών Γιάνης Βαρουφάκης, ζητεί άμεσα τις παραιτήσεις των μελών της.
Η πρώτη κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ λοιπόν, κληρονομεί μία σύμβαση για τα VLTs από το 2011, ένα ξεπούλημα το 2013 και συνεχείς πιέσεις από τον ιδιωτικό ΟΠΑΠ να αρθεί όσο το δυνατόν περισσότερο η προστασία των παικτών. Η πρώτη της κίνηση χαρακτηρίζεται θετική. Η διοίκηση της ΕΕΕΠ αλλάζει και επικεφαλής τοποθετείται ο Αντώνης Στεργιώτης, που αναιρεί άμεσα την προηγούμενη απόφαση και βάζει νέους αυστηρότερους περιορισμούς για τα VLTs.
Οι αποφάσεις όμως της νέας ΕΕΕΠ προκαλούν αντιδράσεις. Κι αν αυτές ήταν αναμενόμενο ότι θα προέλθουν από τον ΟΠΑΠ, εντύπωση προκαλεί ότι ακόμα και κυβερνητικοί κύκλοι προσπάθησαν να αποτρέψουν την ψήφιση του νέου, αυστηρού κανονισμού. Για παράδειγμα, σύμφωνα με πληροφορίες του TPP, υπήρχε εντός της ΕΕΕΠ άτομο επιλεγμένο από τον αντιπρόεδρο της κυβέρνησης, Γιάννη Δραγασάκη, με επιχειρήματα παρόμοια με τη γραμμή ΟΠΑΠ. Ενδιαφέρον επίσης έχει το γεγονός ότι στο σχετικό εσωτερικό έγγραφο της ΕΕΕΠ που έχει στην κατοχή του το TPP, γίνεται αναφορά ξανά στα 300 εκατ. έσοδα του Δημοσίου που θα προέλθουν από τη λειτουργία των VLTS και «χάνονται με τις νέες διατάξεις». Με οποιουσδήποτε όρους δηλαδή το επιχείρημα των 300 εκατ. παραμένει αναλλοίωτο.
Τελικά, μετά και την υπογραφή του τρίτου μνημονίου, η διοίκηση της ΕΕΕΠ αλλάζει ξανά και το φθινόπωρο του 2016 εκδίδει το νέο κανονισμό. Και η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, ετοιμάζεται να οδηγήσει τον ΟΠΑΠ στο… ταμείο.
Διαβάστε το άρθρο με τίτλο ” Η Ελλάδα ένα απέραντο καζίνο” του Θάνου Καμηλάλη στη πηγή www.thepressproject.gr
